English
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa đề xuất một thay đổi lớn trong chính sách thuế đối với thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới, khi kiến nghị bỏ quy định miễn thuế nhập khẩu cho các đơn hàng có giá trị dưới 1 triệu đồng. Động thái này nhằm tạo sân chơi công bằng hơn cho hàng hóa sản xuất trong nước, trong bối cảnh thị trường TMĐT đang bị áp đảo bởi hàng nhập khẩu giá rẻ.
Thực trạng bất bình đẳng trong TMĐT
Theo VCCI, cơ chế miễn thuế nhập khẩu cho các đơn hàng TMĐT dưới 1 triệu đồng đang tạo ra sự bất bình đẳng rõ rệt giữa hàng hóa nhập khẩu và sản phẩm nội địa. Trong khi doanh nghiệp trong nước phải chịu thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu đầu vào, hàng hóa TMĐT giá rẻ từ nước ngoài lại được miễn thuế hoàn toàn, tạo lợi thế cạnh tranh không công bằng ngay trên thị trường nội địa.
Thống kê từ năm 2024 cho thấy, hơn 324 triệu sản phẩm nhập khẩu được tiêu thụ qua nền tảng Shopee tại Việt Nam, với giá trị trung bình chỉ khoảng 43.682 đồng/sản phẩm. Đến quý I/2025, con số này tiếp tục tăng với 80,6 triệu sản phẩm, giá trung bình 45.206 đồng, tương đương chưa đến 2 USD. Với ngưỡng miễn thuế 1 triệu đồng, gần như toàn bộ các đơn hàng này không phải chịu thuế nhập khẩu, giúp hàng quốc tế giá rẻ dễ dàng chiếm lĩnh thị phần.
Đề xuất của VCCI: Thuế toàn diện, đơn giản hóa quy trình
VCCI cho rằng chính sách miễn thuế dựa trên nguyên lý “chi phí hành chính cao hơn số thuế thu được” đã không còn phù hợp trong bối cảnh TMĐT xuyên biên giới phát triển mạnh mẽ. Thay vào đó, VCCI đề xuất áp thuế nhập khẩu cho mọi đơn hàng TMĐT, bất kể giá trị, để đảm bảo công bằng và tăng nguồn thu ngân sách.
Một thách thức lớn trong quản lý thuế TMĐT là việc phân loại mã HS (mã hải quan) cho hàng hóa, khi mỗi lô hàng thường gồm nhiều đơn nhỏ lẻ với hàng trăm loại sản phẩm khác nhau. Để giải quyết, VCCI kiến nghị áp dụng biểu thuế đơn giản hóa theo nhóm hàng hóa (giỏ hàng), thay vì phân loại chi tiết từng mã HS. Mô hình này đã được Canada áp dụng thành công từ năm 2012, giúp giảm gánh nặng hành chính mà vẫn đảm bảo thu thuế hiệu quả.
Tác động đến thị trường TMĐT
Đối với người tiêu dùng: Việc áp thuế có thể khiến giá hàng nhập khẩu tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến nhóm khách hàng nhạy cảm với giá – đặc biệt là những người thường xuyên mua hàng giá rẻ từ các nền tảng như Shopee. Tuy nhiên, điều này cũng có thể trở thành động lực thúc đẩy người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn hàng hóa nội địa, vốn hiện đang chiếm hơn 94% doanh số trên các sàn TMĐT lớn tại Việt Nam.
Đối với nhà bán nội địa: Việc loại bỏ ngưỡng miễn thuế giúp tạo mặt bằng cạnh tranh công bằng hơn giữa hàng nội địa và hàng nhập khẩu giá rẻ. Các doanh nghiệp trong nước sẽ có thêm cơ hội tiếp cận người tiêu dùng, đặc biệt khi kết hợp với chiến lược tối ưu giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm và cải tiến dịch vụ hậu cần. Lợi thế về tốc độ giao hàng nhanh, chính sách đổi trả linh hoạt và hệ thống kho hàng mở rộng ra các địa phương như Bình Dương, Hải Dương, Đà Nẵng, Nam Định đang giúp các nhà bán nội địa nâng cao năng lực phục vụ và giảm chi phí vận chuyển.
Đối với cơ quan hải quan: Áp thuế toàn diện cho các đơn hàng TMĐT sẽ tạo áp lực lớn lên hệ thống xử lý và giám sát, đòi hỏi đầu tư vào công nghệ hải quan và nâng cấp quy trình. Tuy nhiên, nếu áp dụng biểu thuế đơn giản hóa theo nhóm hàng hóa, cơ quan hải quan có thể giảm thiểu khối lượng phân loại chi tiết và tăng hiệu quả thu thuế mà không gây quá tải hành chính.
Xu hướng cạnh tranh DTC ngày càng gay gắt: Bên cạnh đó, sự bùng nổ TMĐT cũng đang thúc đẩy mô hình Direct-to-Consumer (DTC, D2C) – nơi các thương hiệu bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng mà không cần qua nhà phân phối trung gian. Mô hình này giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn trải nghiệm khách hàng, dữ liệu tiêu dùng và lợi nhuận.
Tuy nhiên, khi rào cản tham gia TMĐT ngày càng thấp, thị trường DTC trở nên ngày càng đông đúc với sự tham gia của cả thương hiệu trong và ngoài nước. Sự cạnh tranh gay gắt buộc các thương hiệu phải liên tục cải thiện trải nghiệm mua sắm, cá nhân hóa dịch vụ thông qua dữ liệu, đồng thời tối ưu hệ thống vận hành và logistics để giữ chân người tiêu dùng trong môi trường thay đổi nhanh chóng.
So sánh với xu hướng quốc tế
Đề xuất của VCCI phản ánh xu hướng toàn cầu trong việc điều chỉnh ngưỡng miễn thuế (de minimis) để bảo vệ sản xuất trong nước. Tại EU, từ năm 2021, ngưỡng miễn thuế VAT cho hàng TMĐT dưới 22 EUR đã bị xóa bỏ, yêu cầu mọi đơn hàng phải chịu thuế để hỗ trợ doanh nghiệp nội địa. Canada cũng áp dụng biểu thuế đơn giản hóa cho TMĐT, giúp quản lý hiệu quả hơn. Trong khi đó, Mỹ vẫn duy trì ngưỡng de minimis cao (800 USD), nhưng đang đối mặt với tranh cãi về lợi thế của hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt từ Trung Quốc.
Đề xuất bỏ miễn thuế đơn hàng TMĐT dưới 1 triệu đồng của VCCI là một bước đi quan trọng để bảo vệ doanh nghiệp nội địa và đảm bảo cạnh tranh công bằng trên thị trường TMĐT. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ hải quan, xây dựng biểu thuế hợp lý và cân nhắc tác động đến người tiêu dùng. Nếu được thực hiện đúng cách, chính sách này không chỉ thúc đẩy sản xuất trong nước mà còn giúp TMĐT Việt Nam phát triển bền vững hơn, mang lại lợi ích lâu dài cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.